پرخاشگری در کودکان پدیده‌ای رایج است، اما زمانی که شدت و تکرار آن از حد طبیعی فراتر رود، می‌تواند بر روابط خانوادگی، پیشرفت تحصیلی و رشد اجتماعی کودک اثر منفی بگذارد. شناخت ریشه‌های پرخاشگری و به‌کارگیری روش‌های علمی در مدیریت رفتار کودک، برای والدین و مربیان ضروری است.

• پرخاشگری کودک چیست؟

• پرخاشگری به رفتارهایی گفته می‌شود که باعث آسیب به دیگران، اشیا یا حتی خود کودک می‌شود. این رفتار ممکن است به شکل:

  • فیزیکی (زدن، لگد زدن، پرتاب اشیا)

  • کلامی (فریاد، توهین، تهدید)

  • یا غیرمستقیم (بی‌اعتنایی عمدی، خرابکاری)

  بروز کند.

• دلایل علمی پرخاشگری در کودکان

1. عوامل روان‌شناختی

• اختلالات اضطرابی یا بیش‌فعالی (ADHD)

• کمبود مهارت‌های تنظیم هیجان

• عزت نفس پایین

2. عوامل خانوادگی

• الگوبرداری از رفتارهای خشن والدین

• فقدان قوانین روشن در خانه

• تعارضات مداوم بین اعضای خانواده

3. عوامل محیطی و اجتماعی

• قرار گرفتن در معرض خشونت در رسانه‌ها

• فشار همسالان

• محرومیت‌های اجتماعی و اقتصادی

4. عوامل بیولوژیک

• عدم تعادل هورمونی

• مشکلات عصبی و رشد مغزی

• نشانه‌های هشداردهنده

• تکرار مداوم دعوا و درگیری در مدرسه

• آسیب زدن به حیوانات یا اشیا

• بی‌توجهی به پیامدهای رفتار

• عدم احساس گناه پس از پرخاشگری

• راهکارهای روانشناسی کودک برای مدیریت پرخاشگری

1. آموزش مهارت‌های تنظیم هیجان

به کودک بیاموزید هنگام عصبانیت:

• نفس عمیق بکشد

• تا ده بشمارد

• از محیط پرتنش دور شود.

2. الگوی رفتاری سالم باشید

کودک رفتار شما را تقلید می‌کند. اگر شما هنگام عصبانیت فریاد می‌زنید، او هم همین را یاد می‌گیرد.

3. تقویت مثبت

وقتی کودک رفتاری آرام نشان می‌دهد، او را تشویق کنید:

خیلی خوبه که عصبانی بودی ولی داد نزدی!

4. تعیین قوانین و پیامدهای مشخص

قوانین خانه را واضح و کوتاه بگویید و پیامد تخطی از آن‌ها را ثابت نگه دارید.

5. ارتباط مؤثر و گوش دادن فعال

گاهی پرخاشگری راهی برای جلب توجه یا بیان نیازهای نادیده‌گرفته‌شده است.

6. بازی‌درمانی و هنر‌درمانی

این روش‌ها به کودک کمک می‌کنند هیجاناتش را بدون آسیب به دیگران تخلیه کند.

7. همکاری با مشاور کودک

اگر پرخاشگری شدید است، یک روان‌شناس کودک می‌تواند با تست‌های استاندارد، علت‌های عمیق‌تر را شناسایی کند.

• اشتباهات رایج والدین

• • فریاد زدن یا تنبیه فیزیکی

  • برچسب زدن: تو بچه ی بدی هستی!

  • نادیده گرفتن رفتار پرخاشگرانه و امید به اینکه خودش حل شود.

منابع

• American Psychological Association (APA) – https://www.apa.org/topics/anger

• Child Mind Institute – https://childmind.org

• Harvard Center on the Developing Child – https://developingchild.harvard.edu